Psychologiczna moc życzliwości

Czym jest życzliwość? Pewnie większość z nas spontanicznie odpowie, że to robienie czegoś miłego i dobrego dla innych. Wg amerykańskiej fundacji Random Acts of Kindness Foundation, propagującej ideę życzliwości, jest to „naturalna właściwość, wyrażana poprzez akty dobrej woli, odzwierciedlające troskę o siebie i innych”. Jednym z jej głównych źródeł są empatia i współczucie – te, które odczuwamy w stosunku do innych osób, ale również takie, które możemy skierować do samych siebie. W niektórych oddziaływaniach terapeutycznych, np. w ACT- Terapii Akceptacji i  Zaangażowania umiejętność życzliwego dbania o siebie uznawana jest za kluczowy czynnik leczący, wpływający na  dobrostan psychologiczny. Warto również zauważyć, że wg badań (Arbour, Signal, Taylor, 2009) życzliwość i empatia są  ujemnie skorelowane z agresją i przemocą, co oznacza, że im bardziej jesteśmy empatyczni tym mniejsze mamy skłonności do krzywdzenia innych. Z życzliwością silnie powiązana jest też umiejetność wyrażania wdzięczności, która wykazuje podobny efekt. Badania Froh (2014) potwierdzają, że wyrażanie wdzięczności pozytywnie wpływa na samopoczucie osób, które wykazywały wcześniej obniżony nastrój.

Literatura dotycząca rozwoju sugeruje, że trening współczucia i uważności w okresie dorastania może promować zachowania prospołeczne, empatię, zdolność przyjmowania perspektywy innych osób, oceniania siebie i innych ze współczuciem. U nastolatków cechy te  korzystnie wpływają na  świadomość emocji oraz ich regulowanie. Niezależnie od wieku dla wielu z nas robienie dobrych rzeczy jest po prostu okazją do zrobienia czegoś nowego, co sprawia, że przechodzimy sobie trening elastyczności. W ten sposób zwiększa się u nas zdolność adoptowania się do zmieniających warunków życia. Wartości takie, jak dobro i otwieranie się na to, co nowe w życiu, w odpowiednim natężeniu podnoszą poziom naszego dobrostanu       psychicznego.

W psychologii od dawna istnieje zjawisko związane z tzw. zarażaniem się "złymi" emocjami. Warto jednak zaznaczyć, że w dużym stopniu możemy zarażać się również tymi  "dobrymi" emocjami.    Ogromny wpływ na kształtowanie postaw ma rodzina. Styl wychowania dziecka wpływa na jego zdolność do regulacji emocji, a postawa uważności i zaangażowania może mieć pozytywny wpływ na radzenie sobie w rodzinie z trudnymi zachowaniami dzieci (Bögels, Hellemans, van Deursen, Römer, van der Meulen, 2014). Według teorii modelowania społecznego, dzieci obserwujące życzliwe zachowania rodziców przejawiają większą tendencję do ich podejmowania. Co więcej – jeśli w ich szkole, klasie, grupie rówieśniczej obowiązuje podobna norma – to sprawia, że działanie na rzecz dobra innych staje się wręcz oczywiste.

Dla wielu rodziców ważne jest to, jak dzieci radzą sobie w szkole. Okazuje się, że rozwijanie kompetencji społeczno-emocjonalnych jest kluczem do sukcesu w szkole i w życiu. Liczne badania wskazują, że wysoki poziom kompetencji społecznych i emocjonalnych jest powiązany z wyższym poziomem dobrostanu i lepszymi wynikami w nauce, podczas gdy trudności w tym zakresie mogą prowadzić do wielu problemów osobistych, społecznych oraz tych związanych z nauką (Durlak, i in., 2011). Dzieci, które wyróżniają się życzliwością i empatią, chętnie podejmują aktywność prospołeczną, lepiej również wypadają w czasie oceny dojrzałości społecznej. Także w badaniach  gotowości szkolnej są  oceniane jako gotowe od strony poznawczej do podjęcia nauki szkolnej.  Jest to jeden z ważnych  powodów, dla których rośnie zainteresowanie nauczaniem życzliwości w szkołach (Kaplan i in.., 2016).

Nie ulega wątpliwości, że celowe życzliwe działanie na rzecz innych i zauważanie życzliwości
w zachowaniach innych osób ma pozytywny wpływ na poziom zdrowia psychicznego, włączając w to zmniejszenie objawów depresyjnych, zwiększenie subiektywnie spostrzeganego poziomu szczęścia
i satysfakcji z życia.

            W ramach II Ogólnopolskiego Tygodnia Szczęścia, w którym aktywnie uczestniczyła też nasza szkoła odbył się również dzień życzliwości. Podczas zajęć terapeutycznych uczniowie poznali pojęcie życzliwości oraz doświadczali, w jaki sposób życzliwość pozwala im wzrastać i mieć zaufanie do siebie. Wiedza o tym, że czynione dobro wraca do nas, nie jest niczym nowym. Współczesna nauka dostarcza również dowodów na to, że dobre słowa, życzliwe nastawienie do siebie i innych czynią nasze życie pełnym. Zatem dobrym słowem, życzliwością możemy zmieniać rzeczywistość własną i innych ludzi.

Opracowała:

Marzena Gorlewska

psycholog szkolny